Vogels: de ultieme gids

De meeste vogelsoorten gedijen goed in een menselijke omgeving. Ze kunnen geluiden maken die uw nachtrust of uw werk verstoren, ze kunnen huizen, tuinmeubilair, boten en auto's vervuilen met hun uitwerpselen. In het ergste geval kunnen ze ziekten verspreiden. In onze gids wordt uitgelegd wat u moet en kunt doen om problemen met vogels te voorkomen.

Inhoud:

1. Vogelsin het kort
2. Schade en ziektes
3. Veel voorkomende problemen met vogels
4. Vogels zijn beschermd
5. Zo verjaagt u vogels
6. Meer feiten over vogels

Vogels in het kort

Veel van de natuurlijke habitats van de vogels verdwijnen naarmate de menselijke bebouwing zich uitbreidt. Tegelijkertijd biedt de leefomgeving vaak zeer gunstige omstandigheden voor vogels in de vorm van bescherming en toegang tot voedsel. Het gevolg is dat vogels vaak dichter bij komen dan ons lief is.

Vogelsoorten die in Nederland vaak als een probleem worden gezien, zijn onder meer de stadsduif, de Turkse tortel, de meeuw, de huismus en de grote Canadese gans.

Afbeelding: Grote Canadese gans, Branta canadensis? [© Bengt Nyman, Attribution 2.0 Generic]

Schade en ziektes

Vogels kunnen rumoerig, storend en onhygiënisch zijn, maar zijn eigenlijk niet schadelijk. Het is vooral de vogelpoep die voor grote irritatie zorgt. Thuis vooral op spullen waarmee we in aanraking komen, zoals tuinmeubilair of zitplaatsen in open boten. Vogelpoep op auto's kan lakschade veroorzaken en op boten kan het de gelcoat beschadigen, maar de meeste mensen proberen voertuigen om esthetische redenen toch schoon te houden. Daarom is het vaak nodig om vogels weg te jagen rond woningen, winkels, jachthavens, parkeerplaatsen en dergelijke.

Vogels kunnen ook ziekten, zoals E.Coli en Salmonella verspreiden, maar dat is tegenwoordig ongebruikelijk. Ze kunnen schade toebrengen aan gebouwen, met name door dakpannen los te maken of dakgoten te blokkeren, maar dit komt niet vaak voor en leidt vaak alleen tot geringe materiële schade.

Vogelpoep kan bovendien problemen veroorzaken doordat het andere dieren huisvest, zoals vogelmijten, motten of vlooien.

Veel voorkomende problemen met vogels

In de meeste gevallen kunnen vogels en mensen zonder problemen naast elkaar bestaan. Vaak vinden we het zelfs prettig en waarderen we een rijk natuurlijk vogelleven. Soms en op sommige plaatsen wordt de aanwezigheid van vogels echter minder gewaardeerd. Hieronder volgen enkele veelvoorkomende problemen die zich kunnen voordoen, waarbij het nodig kan zijn om vogels te verjagen:

• Vogelpoep op oppervlakken die u gebruikt (bijv. tuinmeubilar) of voertuigen, zoals een auto of een boot
• Vogelgeluiden die zodanig zijn dat ze uw werk of slaap verstoren
• Afval van vogelnesten, veren en dergelijke
• Het probleem dat vogels al snel op voedsel afkomen dat zonder toezicht buiten is achtergelaten
• Vogels die tegen de ramen vliegen of uw huis binnenkomen

Vogels zijn beschermd

De meeste plagen kunnen worden bestreden zodra het probleem is ontdekt. Dit is niet echt het geval met vogels omdat ze beschermd zijn – en dat geldt in principe voor alle soorten vogels.

Vogels zijn in heel Nederland beschermd. Het is verboden om ze te vangen, te verwonden en te doden of eieren te rapen en vogelnesten te verstoren.

In de tijd van het jaar waarin vogels niet nestelen, mag u oude, pas begonnen of bestaande nesten verwijderen als zich niet in een vogelbeschermingsgebied bevinden of van een vogelsoort zijn die beschermd is, d.w.z. op de zogenaamde rode lijst voorkomt.

Zo verjaagt u vogels

Tegenwoordig zijn er verschillende producten op de markt om vogels veilig en zonder schade te verdrijven, zowel kosteneffectieve als milieuvriendelijke producten:

• Namaak roofdieren (zoals vogels of slangen): de gemakkelijke en discrete manier om vogels weg te houden van bijvoorbeeld terrassen, bruggen of boten. Bekijk ook ons blogbericht waarin we een Uil met een beweegbare kop als vogelverschrikker testen. 
• Vogelverschrikkers: simuleren het silhouet en het bewegingspatroon van roofvogels en schrikken zo vogels over een groot gebied af.
• Silhouetten: raamstickers die op ramen worden aangebracht waar vogels tegenaan kunnen vliegen, of kunnen worden opgehangen om vogels te verjagen.
• Contactbescherming in de vorm van vogelpinnen of gel: geplaatst waar de vogels gewoonlijk rusten, beschutting zoeken of gewoon "zitten" en zo het oppervlak vogelvrij houden.

Een belangrijk aspect voor producten om effectief te zijn als vogelverschrikker is dat ze biologisch relevant zijn voor vogels, d.w.z. dat ze een natuurlijke bedreiging vormen voor de vogels. Een vogelverschrikker moet dus op een roofdier lijken die de vogels vermijden, door bijvoorbeeld het uiterlijk, de beweging of het geluid.

Om van het vogelprobleem af te komen, moet u naast "verschrikkende" producten ook de volgende maatregelen nemen:

• Wees oplettend en haal pas begonnen nesten onmiddellijk weg, en verjaag de vogels (bijvoorbeeld met een namaak roofvogel). Als de vogels zich eenmaal hebben gevestigd, zijn ze veel moeilijker te verjagen. Wanneer ze hun nest beschermen, nemen ze meer risico 's en kunnen producten tegen vogels in het ergste geval ondoeltreffend zijn. Uw vroege inspanningen worden de rest van het seizoen beloond.
• Verwijder takjes en eventueel nestmateriaal zoveel mogelijk van uw erf, dak en goten. Dit maakt het voor de vogels moeilijker om op die plek een nest te maken.
• Als u bezoek krijgt van vogels op één plek (bijv. strand) of vogels die hun nest bouwen op een bepaalde plaats (bijv. bomen), span dan draden, netten of plaats vogelpinnen om ze te verjagen.
• Voer vogels niet in het gebied dat u wilt beschermen. Ook als u kleine vogels voedt, trekt u andere vogels en ongedierte aan.
• Houd het gebied rond de compostbak, afvalbakken en fruitbomen schoon – plaatsen waar vogels bij voedsel kunnen komen en die vogels aantrekken.
• Houd er rekening mee dat het aanzienlijk moeilijker is om vogels in stadsomgevingen te verjagen – daar zult u uw inspanningen moeten verdubbelen.

Meer feiten over vogels

Vogels (Aves) behoren tot de klasse van tweebenige, eierleggende gewervelde dieren met vleugels, veren en een snavel. Kenmerkend voor vogels vergeleken met andere dieren is hun verenkleed. De meeste vogels kunnen vliegen, maar niet alle soorten. Er zijn ongeveer 10.000 waargenomen vogelsoorten in de wereld, verspreid vanaf de Noordpool naar de Zuidpool. Sommige vogels zijn bovendien volledig aangepast voor een leven op zee, ze brengen slechts een korte periode aan land door wanneer ze nestelen.

Fossielen wijzen erop dat geëvolueerd zijn uit vleesetende dinosauriërs, ongeveer 200 miljoen jaar geleden. In de jaren negentig vond men in China gevederde dinosauriërs in fossiele vorm, waardoor de grens tussen dinosaurus en vogel enigszins vervaagt.

Vogels zijn sociale dieren die communiceren via geluiden (zang) en visuele signalen. Ze vertonen sociaal gedrag zoals zwermvorming, de jacht en het samen pesten/verjagen van roofdieren.

Er wordt aangenomen dat de menselijke activiteit sinds de 17e eeuw ongeveer 130 vogelsoorten heeft uitgeroeid en vandaag de dag worden nog eens 1200 soorten bedreigd, ondanks hun uitgebreide bescherming.