Motten: de ultieme gids

Afbeelding: Mottenlarve (Tineola bisselliella). [© Guido Gerding, CC BY-SA 3.0]

Kleermotten of pelsmotten worden meestal ontdekt wanneer u een kledingstuk uit de kast haalt en mysterieuze gaten ontdekt. Hier vindt u alles wat u over motten moet weten. De gids behandelt alles van mottenlarve tot vlinder, hoe u kunt zien dat een gat gemaakt is door motten en natuurlijk hoe u motten kunt bestrijden.  

Inhoud:

1. Motten in het kort
2. Motten of pelskevers
3. Verschillende motten en afbeeldingen
4. Voorkom aantasting door motten
5. Zo bestrijdt u motten
6. Checklist reiniging
7. Meer feiten over motten

Motten in het kort

Er is een overvloed aan motten (nachtvlinders) in de wereld, waarvan er een paar in Nederland voorkomen, waaronder de meest voorkomende plagen kleermotten, pelsmotten en voedselmotten.

Motten of motvlinders komen meestal in de lente uw huis binnen en een uitdaging bij motten is dat ze grote schade kunnen aanrichten voordat ze ontdekt worden. Een mot kan zonder dat u het merkt uw huis binnenkomen en eieren leggen. Wanneer de eieren vervolgens uitkomen, zitten ze vol larven die zich voeden met wollen kleding, bontkleding en kleding gemaakt van andere natuurlijke materialen. Voedselmotten richten zich in plaats daarvan op verschillende levensmiddelen, zoals granen, muesli of rijst.

Mot of pelskever?

Veel mensen vragen zich af of ze aan het beschadigde kledingstuk kunnen zien welk ongedierte aanwezig is. Gelukkig kan dat, en het antwoord op de vraag of u met motten of pelskevers te maken heeft, helpt u vervolgens om te weten hoe u de plaag moet bestrijden.

Zo doet u dat: kijk naar de beschadiging/de rand van het gat. Als er een duidelijke rand is, dan heeft de pelskeverlarve het textiel aangetast – als er in plaats daarvan pluisjes rond het gat aanwezig zijn, dan is het een kleermotlarve.

Verschillende motten en afbeeldingen

Er zijn hoofdzakelijk drie soorten motten die schade aanrichten in huis: motten die textiel aantasten, pelsmotten die bont aantasten en motten die verschillende soorten voedsel aantasten. Door de naam heeft u waarschijnlijk al begrepen wat het favoriete voedsel van elke afzonderlijke mot is. Dit zijn de verschillende motten en onderscheidende kenmerken:

Kleermot (Tineola bisselliella): een motvlinder/mot met een gele of goudglanzende kleur die in het larvestadium textiel en natuurlijke materialen aantast, bij voorkeur wol.  

Pelsmot (Tinea pellionella): lijkt op de kleermot, maar zijn larve tast alleen bont en producten met natuurlijk haar aan.

Voedselmot of motvlinder: er zijn verschillende soorten voedselmotten die verschillende soorten levensmiddelen aantasten, zoals bijvoorbeeld granen (bloem), rijst, chocolade en muesli. De larve van de mot spint draden in de levensmiddelen waardoor het onbruikbaar wordt en wat tot schimmelgroei kan leiden.

De pelskever is geen mottensoort, maar is hier opgenomen omdat hij veelvuldig schade toebrengt aan kleding/textiel en vaak wordt verward met een mot.

De pelskever (Attagenus pellio): een kever met een zwart of donkerbruin glanzend schild. De kever is ongeveer 5 mm lang en heeft twee lichte stippen op de rug. In het larvestadium tast hij textiel en natuurlijke materialen aan, zoals wol, leer en dons. De larve is ongeveer 10 mm lang, heeft een zwart/bruine schaal met gele sectiemarkeringen en geel/geelbruine borstelharen aan het uiteinde.

Afbeelding: Kleermot, Tineola bisselliella [Olaf Leillinger /CC-BY-2.5]

Afbeelding: Kleermot, larve [Guido Gerding / CC-BY-SA-3.0]

Afbeelding: Pelsmot, Tinea pellionella [Sarefo / CC-BY-SA-3.0]

Voorkom een aantasting door motten

Het kan een kostbare zaak zijn wanneer kleding door motten wordt aangetast, als je kijkt naar de waarde van de kleren die ze vernietigen. Volgens onze schattingen kan een aantasting in een normale kledingkast een waarde van ca. 150€! Als u pech hebt of duurdere kleding dan zijn de kosten natuurlijk nog hoger.

U kunt veel doen om een aantasting door motten te voorkomen. Belangrijke aandachtspunten zijn het schoonmaken, hoe u uw kleding opbergt, hoe u uw textiel lucht in de zomer en of u voor preventieve doeleinden mottenvallen of rood cederhout moet aanschaffen.

 Tip: wees extra waakzaam en neem voorzorgsmaatregelen in de zomer, want het is normaal dat motten binnenvliegen als u meer ventileert.

Houd het schoon / schoonmaken en wassen

Maak kledingkasten regelmatig grondig schoon en schud kledingstukken uit, stofzuig, dweil en besproei de kast met insectenspray. Houd kledingkasten en andere plekken waar u kleding bewaart schoon, en doe er nooit vuile kleding in.

Veel mensen wassen hun zachte wollen kledingstukken niet na elk gebruik, dan kan het belangrijk zijn om insectenwerende producten te gebruiken of uw kleding vacuüm op te slaan.

Opslag

De basisregel is dat kleding altijd schoon moet zijn voordat u het in een kast of andere kledingopslag plaatst. 

Voor langdurige opslag is het goed om vacuümzakken te gebruiken voor favoriete kleding, gebreide kleding, spreien, bont en andere kledingstukken die niet zo vaak worden gebruikt, maar die een groot risico lopen om aangetast te worden. 

Zomer & luchten

Als u motten niet actief bestrijdt met vallen of rode ceder, moet u voorzichtig zijn met luchten en bij voorkeur horren gebruiken. Let extra op tijdens de zomermaanden, wanneer motten het meest actief zijn, en gebruik vallen om motvlinders te vangen.

Verjagende producten

Gebruik rode cederproducten in kledingkasten en laden. Deze zijn volledig biologisch en zeer effectief tegen motvlinders, mottenlarven en ander ongedierte. We raden ook aan om mottenvallen in kledingkasten te gebruiken om motvlinders te kunnen vangen voordat ze eieren leggen met larven en het aantasten van uw kleding als gevolg.

Zo bestrijdt u motten

Veel mensen kennen het woord mottenballen. Dit was in het verleden de meest gebruikelijke methode om mottenplagen te voorkomen of motten te bestrijden. Het bleek echter dat de mottenballen op de lange termijn bijna net zo gevaarlijk waren voor ons mensen. Tegenwoordig zijn er veilige methoden om motten te bestrijden zonder uzelf bloot te stellen aan gezondheidsrisico's. 

Kleermotten en pelsmotten worden op dezelfde manier bestreden, maar voedselmotten worden anders bestreden omdat de larven ervan in voedsel voorkomen. Dit betekent dat de omstandigheden een anders zijn. 

Kleer- en pelsmotten zijn meestal gemakkelijk te bestrijden. Volg de onderstaande stappen, dan zou het probleem snel opgelost moeten zijn:

1. Reinig en was uw kleding volgens de checklist schoonmaken
2. Bestrijd met mottenmiddelen zoals insectenspray of rode cederoliespray langs plinten en andere plaatsen waar mottenlarven zich vaak verschuilen.
3. Stop een verdere verspreiding met behulp van mottenvallen die motten vangen die ontsnapt zijn aan het schoonmaken en de bestrijding.
4. Preventieve maatregelen zoals het plaatsen van rode cederblokjes of mottenvallen in uw kledingopslag als u ze nog niet heeft.
5. Controleer de opslag, berg uw kleding vacuüm op of gebruik afsluitbare plastic bakken voor bijv. uw wintergarderobe. Voor ventilatieramen zijn horren ook handig.
6. Het is belangrijk om de bestrijdingsmaatregelen  (1-2) na een maand nog eens te herhalen.

Voedselmotten zijn iets moeilijker te bestrijden, vooral omdat ze in voedsel en ruimtes voorkomen die moeilijker te reinigen en controleren zijn. Zo doet u dat:

1. Gooi alle producten die aangetast zijn weg, ook producten waarvan u vermoedt dat ze aangetast zijn.
2. Maak de voorraadkast/voedselopslag grondig schoon, en dweil alles grondig. Maak een paar weken grondig schoon en zorg ervoor dat er geen gemorste vloeistoffen, kruimels en dergelijke achterblijven.
3. Spray met een insectenmiddel tegen vliegende insecten of rode cederoliespray langs plinten en op andere plaatsen waar mottenlarven zich vaak verstoppen.
4. Controleer de opslag en zorg ervoor dat voedingsmiddelen in afsluitbare plastic containers of plastic zakken worden bewaard. Voor ventilatieramen zijn horren ook handig.
5. Preventieve maatregelen zoals het plaatsen van roodcederhout of mottenvallen in de voorraadkast.

Wilt u meer weten over de werking van rode ceder? Of misschien over verschillende rode cederoliën die we hebben getest?

Checklist reiniging

De volgende stappen zijn belangrijk voor het succesvol reinigen van een ruimte die zijn aangetast door kleer- of pelsmotten (bijv. kledingkast of kledingladen):

1. Maak de ruimte volledig leeg van kleding en andere inhoud
2. Was (60 graden) of verwarm de kleding minimaal 30 minuten tot 60 graden in een droger of droogkast. U kunt de kleding ook invriezen.
3. Stofzuig de ruimte grondig – met name rond hoeken en kieren (gooi de stofzuigerzak weg, maar niet bij het huisvuil).
4. Maak vervolgens het hele gebied schoon met water en zeep – dit verkleint het risico dat de larven overleven.
5. Spray de ruimte met insectenmiddel tegen vliegende insecten (bijv. Insectspray) zodat eventuele motten het niet overleven
6. Plaats een mottenval of rood cederhout in de ruimte om de kans op herhaling van het probleem te verkleinen 

 Tip: schoonmaken in verband met een mottenplaag kan extra lastig en angstwekkend zijn, maar als u rustig aandoet en de stappen methodisch uitvoert, zal het zeker lukken.

Als u problemen ondervindt met voedselmotten gaat u op dezelfde manier te werk, maar in plaats van kleren te wassen, onderzoekt u zorgvuldig welk voedsel is aangetast en gooit u het weg. U kunt bepaalde voedingsmiddelen waarvan u vermoedt dat ze zijn aangetast, maar die u wilt bewaren, ook invriezen of verwarmen. 

Meer feiten over motten

Kleermotten en pelsmotten zijn bijna identiek als u ze niet zorgvuldig bekijkt. Het zijn allebei kleine vlinders met een vleugelspanwijdte van ongeveer 13 mm, en grijs of geel van kleur. Het zichtbare verschil is dat de kleermot okergele voorvleugels en lichtere gele achtervleugels heeft, terwijl de pelsmot grijsachtige voorvleugels heeft met twee kleine donkere stippen.

Pelskevers (Attagenus Pellio) zijn ongeveer 5 mm lang en hebben een zwart of bruinachtig schild. Pelskevers komen vaak huizen binnen waar ze hun eieren leggen. Deze eieren ontwikkelen zich vervolgens tot larven van ongeveer 10 mm lang, met bruine haren en een bruinzwart schild met gele segmentmarkeringen.

Voedselmotten bijvoorbeeld de Indische meelmot, wordt 7-9 mm lang en heeft een vleugelspanwijdte van 15-20 mm. De voorvleugels zijn roodbruin en het eerste deel is meer lichtbeige. De mot legt ongeveer 60-300 eieren, in of rond voedsel. De eieren komen vervolgens na 2 dagen tot 2 weken uit. De larve die uit het ei komt, heeft een bruine kop en de "lichaamskleur" is afhankelijk van het dieet – deze kan variëren van geelwit, rood of groenachtig. Het larvestadium duurt ongeveer een maand onder ideale omstandigheden (bij 25 graden en als er voldoende voedzaam eten aanwezig is) en nog langer bij lagere temperaturen en als er minder voedzaam eten aanwezig is. De larve voedt zich met noten, gedroogd fruit en granen.