Oorwormen: de ultieme gids

Oorwormen komen van nature voor in tuinen en fungeren als nuttige dieren. Maar te veel oorwormen kunnen schade aan de tuin aanrichten, en veel mensen waarderen een nachtelijk bezoeken van oorwormen in hun huis niet. Hier leest u alles over oorwormen en hoe u ze het gemakkelijkst kunt verwijderen.

Inhoud

1. Oorwormen in het kort
2. Een nuttig dier
3. Schade door oorwormen
4. Kunnen oorwormen vliegen?
5. Zo komen oorwormen uw huis binnen
6. Zo kunt u oorwormen voorkomen
7. Bestrijding van oorwormen
8. Meer feiten over oorwormen

Oorwormen in het kort

Er zijn ongeveer 2.000 soorten oorwormen in de wereld, waarvan het merendeel in tropische regio's voorkomt. In Nederland komen voornamelijk vier verschillende soorten oorwormen voor: Gewone oorworm, kleine oorworm, bosoorworm en zandoorworm. Hoeveel oorwormen er op een bepaald moment zijn, varieert sterk als gevolg van de weersomstandigheden. Een warme zomer afgewisseld met regen is het gunstigst voor de oorwormen, die dan uitgebreide populaties kunnen vormen.

Oorwormen (‘gewone oorworm’ in het Latijn: Forficula auricularia) zijn alleseters, ze eten zowel levende als dode insecten en planten – voornamelijk zachte, sappige en beschadigde plantendelen. Ze kunnen helpen om ongedierte in de tuin te beperken en zijn dan nuttige dieren terwijl ze tegelijkertijd als ongedierte kunnen fungeren wanneer ze in grote aantallen voorkomen en planten aantasten.

Een nuttig dier

Oorwormen kunnen vooral als nuttige dieren worden beschouwd wanneer ze in normale aantallen in de tuin voorkomen. Oorwormen eten o.a. bladvlooien, bladluizen en mijten, ze helpen daardoor om schade in gewassen, fruit, sierplanten etc. te voorkomen.

Een juist aantal betekent een goede balans in uw tuin, maar als er veel oorwormen zijn, kunnen ze helaas schade aan de tuin veroorzaken.

Schade door oorwormen

Oorwormen zijn niet gevaarlijk voor mensen. Ze kunnen zeker met hun schaar knijpen als ze in het nauw komen en niet kunnen vluchten, wat pijn kan veroorzaken. Maar de kneep is niet sterk genoeg om schade aan te richten (meestal dringt het niet door de huid), bevat geen gif en geeft geen aanleiding tot allergische reacties, iets wat andere insectenbeten wel kunnen doen.

Oorwormen verspreiden ook geen infecties, zoals kakkerlakken of ander ongedierte.

Binnenshuis veroorzaken oorwormen geen echte schade, maar veel mensen vinden grote donkere insecten onaangenaam en willen toch van de oorwormen af.

Wanneer oorwormen in grote aantallen voorkomen, kunnen ze schade veroorzaken in de tuin. Voornamelijk door op bloemen en plantendelen te kauwen. Oorwormen houden vooral van sla, rozen, dahlia's, klavers, zonnebloemen, aardbeien, frambozen, aardappelen en bieten. Bij kwekerijen kunnen oorwormen economische schade veroorzaken als gevolg van schade aan gewassen.

Curiosa: In grote delen van de wereld bestaat de mythe dat oorwormen in oren kruipen en trommelvliezen beschadigen als we slapen. Daar komt de Engelse naam 'Earwig' vandaan. Gelukkig is er geen bewijs dat oorwormen in oren zijn gekropen en verwondingen hebben veroorzaakt. Ze leggen ook geen eieren in de oren van mensen zoals andere legendes beweren.

Kan een oorworm vliegen?

Het leeuwendeel van de oorwormen kan niet vliegen, terwijl een paar oorwormen kleine vleugels hebben waardoor ze kunnen vliegen. Het komt echter zelden voor dat oorwormen vliegen, dit komt waarschijnlijk omdat het erg ingewikkeld is om de vleugels in en uit te klappen. Er zijn maar liefst 40 bewegingen met de schaar van de oorworm nodig om de vleugels na het vliegen in te klappen.

Zo komen oorwormen uw huis binnen

Oorwormen komen uw huis binnen door onder drempels door te kruipen, of via ramen, kieren of ventilatieopeningen zonder hor. Dus op dezelfde manier als mieren en andere kruipende insecten.

Zo kunt u oorwormen voorkomen

Als de kruipgangen in het huis worden aangepakt, kunnen de oorwormen niet meer binnen komen. Dit kan betekenen dat u:

• Lijsten langs deuren en ramen moet afdichten
• Scheuren in de fundering van uw woning moet repareren
• Fijnmazig insectengaas voor ventilatieopeningen moet plaatsen

U kunt profiteren van het feit dat oorwormen bescherming zoeken onder objecten, zoals potten, matten, enz. Als u zulke schuilplaatsen in de tuin creëert, zullen oorwormen zich daar snel verzamelen. Opgerold vochtig golfkarton werkt het beste om oorwormen te verzamelen – golfkarton ziet er misschien niet zo mooi uit in de tuin, maar is zeer effectief.

Zodra u de oorwormen op één plek hebt verzameld, kunt u ze verzamelen en naar een betere plek op uw erf verplaatsen.

Bestrijding van oorwormen

Buiten is het zelden nodig om oorwormen te bestrijden Soms kunnen er veel oorwormen rond tuinmeubilair en vooral zwembaden voorkomen, zo veel dat het ongemakkelijk is om op die plek te blijven. Dan kunt u de nesten van de oorwormen met insecticiden besproeien.

Oorwormen in huis kunt u met een stuk papier verplaatsen, opzuigen, in lijmvallen vangen of besproeien met een insectenwerend middel als u het als een groot en terugkerend probleem ervaart.

Als u oorwormen in huis wilt bestrijden, heeft u de volgende alternatieven:

1. Binnenshuis: besproei de plekken waar de oorwormen zich bevinden met insecticiden.
2. Milieuvriendelijk: behandel oppervlakken waar oorwormen voorkomen met het natuurlijke uitdrogende mineraalpoeder kiezelgur (doodt oorwormen niet altijd, maar zorgt dat de plek droog en onaangenaam voor oorwormen wordt).
3. Milieuvriendelijk: eenvoudige lijmvallen waarmee u oorwormen kunt vangen. Een tip is om de bovenkant van de val te bevochtigen en naar beneden te duwen zodat de ruimte kleiner en meer beschermend wordt – de val wordt dan aantrekkelijker voor oorwormen.

Tip: Vogels en kikkers zijn de natuurlijke vijanden van oorwormen in de natuur en eten oorwormen als ze de kans krijgen. Dus als u kleine vogels lokt met behulp van vogelkasten en/of vogelvoer kunt u zorgen voor een natuurlijke bestrijding. Houd er echter rekening mee dat vogelvoer muizen en andere knaagdieren kan aantrekken. Ook kunnen de verlaten vogelnesten kleermotten en pelskevers aantrekken, die vervolgens uw huis binnenkomen. Dus misschien is het beter om de oorwormen met rust te laten...

Meer feiten over oorwormen

Oorwormen doorlopen 4-6 stadia tijdens hun levenscyclus, van ei tot nimf, verschillende stadia van uitkomen wanneer het lichaam uit de schaal is gegroeid, en tenslotte een volgroeid stadium. Voor een oorworm duurt het stadium van ei naar volwassenheid ca. 20-70 dagen. De geschatte levensduur van een oorworm is een jaar.

De vrouwtjes leggen tijdens hun levenscyclus ongeveer 20-80 eieren met een diameter van 1 mm. Kenmerkend voor oorwormen is dat de vrouwtjes moederlijke gevoelens vertonen. Ze maken de eieren schoon en zorgen ervoor dat ze de juiste temperatuur hebben en beschermd zijn. Ook beschermt het vrouwtje de eieren tegen bedreigingen, ze gebruikt haar schaar om roofdieren aan te vallen en weg te jagen. Het vrouwtje verlaat de eieren niet eens om te eten voordat ze zijn uitgekomen. De eieren komen na ca. 7 dagen uit.

Vanaf de late herfst verblijven oorwormen in paren onder de grond. Daar leggen de vrouwtjes hun eieren en overwintert het paar. In het vroege voorjaar duwt het vrouwtje het mannetje uit het nest – kort daarna sterft het mannetje. Het vrouwtje blijft in het nest en zorgt voor de eieren totdat ze gerijpt zijn en uitkomen. Daarna zorgt ze ook voor de nakomelingen in de vorm van nimfen tijdens de eerste levensfasen.