Zilvervisjes: de ultieme gids

Is het zilvervisje een nachtelijke schoonmaker of een indicator van onhygiënische omstandigheden? Hier vindt u alles wat u over zilvervisjes moet weten. In de gids over zilvervisjes leest u alles, van verschillende soorten zilvervisjes tot hoe u kunt schoonmaken en het zilvervisje kunt bestrijden.  

Inhoud:

1. Zilvervisjes in het kort
2. Verschillende soorten zilvervisjes en afbeeldingen
3. Daar voelen zilvervisjes zich prettig
4. Tekenen dat u zilvervisjes hebt
5. Zo bestrijdt u zilvervisjes
6. Checklist reiniging
7. Meer feiten over zilvervisjes

Zilvervisjes in het kort

Zilvervisjes kunnen uw huis binnenkomen, maar zijn niet schadelijk voor de menselijke gezondheid. Zilvervisjes worden als ongedierte beschouwd vanwege hun eetgewoonten en het vernietigen van eigendommen, zoals boeken. Ook om hygiënische redenen omdat kan worden aangenomen dat zilvervisjes voedsel besmetten en mogelijk ziekten verspreiden. Normaal gesproken doen zilvervisjes geen kwaad, maar kunnen ze eerder als nachtelijke schoonmakers worden beschouwd. Ze worden echter over het algemeen als ongewenst beschouwd en veel mensen associëren ze als vuil en onhygiënisch – een associatie die de meeste mensen niet willen voor hun huis.

Zilvervisjes behoren tot de meest voorkomende insecten binnenshuis. Ze zijn snel en gedijen goed waar het warm en vochtig is. Het zilvervisje is erg lichtschuw en komt pas uit zijn schuilplaats als het donker wordt.

Verschillende soorten zilvervisjes en afbeeldingen

In Nederland komen voornamelijk twee soorten zilvervisjes voor, het gewone zilvervisje en het papiervisje, die de laatste jaren steeds vaker voorkomen. Het is goed om te weten met welk soort zilvervisje u te maken hebt, omdat dit van invloed is op waar u ze kunt vinden en hoe u ze moet bestrijden. Zo zijn verschillende soorten vallen effectief tegen de respectievelijke soorten zilvervisjes.

Gewoon zilvervisje komt normaal voor in of rond de keuken of badkamer, terwijl het papiervisje op allerlei plekken in huis voorkomt en ook in nieuwe huizen goed lijkt te gedijen.

Het gewone zilvervisje eet afzettingen (huidresten e.d.) die zich vormen bij afvoerputten en roosters, terwijl het zogenaamde papiervisje knabbelt aan materialen met veel zetmeel, zoals behangresten, boeken, postzegels, kunst, voedsel of voedselverpakkingen. Zilvervisjes zijn niet gevaarlijk voor mensen of huisdieren.

Het normale zilvervisje is kleiner dan het papiervisje, ongeveer 10 - 12 mm lang, terwijl het papiervisje bijna dubbel zo groot is, meer dan 20 mm. Het papiervisje kan ook worden herkend aan de langere sprieten, zowel op de kop als, duidelijker, de lange zogenaamde anale sprieten. Het papiervisje heeft ook een duidelijke borstel, vergelijkbaar met een snor, waarmee het zich onderscheidt van het gewone zilvervisje.

Daarnaast is er ook nog een iets minder vaak voorkomende soort het ovenvisje (Thermobia domestica). Ze lijken erg op elkaar, maar het ovenvisje verschilt qua uiterlijk van het gewone zilvervisje en het papiervisje door een donkerdere tekening in zwart of bruin, afgewisseld met geel. Hij heeft bovendien een antenne die langer is dan die van het gewone zilvervisje, ongeveer dezelfde lengte als de totale lichaamslengte van ca. 12 mm. Meestal hebben ovenvisjes ook een sterke beharing/ borstelharen, maar dat kan moeilijk te zien zijn als u het ovenvisje niet van dichtbij bekijkt. 

Als het om voedsel gaat, andere voorwaarden voor het welzijn, en de bestrijding, zijn ovenvisjes identiek aan gewone zilvervisjes.

Daar voelen zilvervisjes zich prettig

Veel mensen denken dat zilvervisjes via het water in afvoerleidingen terechtkomen, maar dit is een misvatting. Het zilvervisje wordt meestal geleverd met goederen en producten die in onze huizen binnen worden gebracht. Het zilvervisje wordt vaak aangetroffen in de keuken, rond afvoeren, in badkuipen, in wasbakken of rond afvoerputten, vooral het gewone zilvervisje dat zich voedt met afzettingen rond afvoeren. De ideale omstandigheid voor zilvervisjes is een vochtgehalte in de lucht van 70% en een temperatuur van 27 graden.

 Waarschuwing: Zilvervisjes kunnen een teken zijn van vochtschade als ze in andere ruimtes dan de keuken en badkamer worden aangetroffen. Als u de meerdere zilvervisjes van het type gewoon zilvervisje buiten de keuken of badkamer aantreft, moet u onderzoeken of er sprake is van vochtschade.

Tekenen dat u zilvervisjes hebt

De meest gebruikelijke manier om zilvervisjes te detecteren, is door ze te zien, meestal 's avonds/'s nachts, wanneer u een kartonnen doos optilt, of ergens anders waar het zilvervisje bescherming heeft gezocht.

Soms zie je ook aan boeken, postzegelverzamelingen, kunst of voedsel dat ze zijn aangetast – vaak is dit door zilvervisjes gedaan.

Zo bestrijdt u zilvervisjes

Om van zilvervisjes af te komen, moet u ze direct bestrijden, maar ook langetermijnmaatregelen nemen om het risico te verkleinen dat het zilvervisprobleem terugkomt.

Onmiddellijke bestrijding

• Begin de bestrijding van zilvervisjes altijd met een goede schoonmaak van de ruimte waar u de zilvervisjes hebt waargenomen (zie volgende sectie voor checklist). 
• Rode cederolie is een natuurlijke en milieuvriendelijke manier om zilvervisjes te bestrijden. Breng de olie aan of sproei het op plinten, scheuren in vloeren en tussen lagen, en in badkamers en keukens. Voorkom dat er olie op textiel komt, aangezien dit vlekken kan veroorzaken
• Bestrijdingsmiddelen tegen kruipende insecten in sprayvorm zijn een betaalbare manier om zilvervisjes kwijt te raken. Daarnaast werkt de spray ook tegen pelskevers, oorwurmen, kakkerlakken, spinnen en andere kruipende insecten.
• Zilvervisjesvallen die op voedsel gebaseerd kunstaas bevatten, trekken zilvervisjes aan, die vervolgens in een lijmlaag vastkleven (werkt ook tegen kakkerlakken en sommige andere kruipende insecten). Houd er rekening mee dat het soort zilvervisje van invloed is op de geschiktheid van de val (val voor gewoon zilvervisje of val voor zowel het gewone zilvervisje als het papiervisje). 

Maatregelen op de lange termijn

• Solide rood cederhoutproducten hebben ook een lange levensduur en kunnen zowel preventief als langdurig worden ingezet.
• Afdichting van lijstwerk en voegen. De kleinste scheur of opening in een voeg of onder een drempel kan een schuilplaats/habitat voor zilvervisjes bieden.
• Regelmatige reiniging.

Checklist reiniging

Om van de zilvervisjes af te komen, is schoonmaken cruciaal. Het is ook belangrijk om na de sanering door te gaan met het schoonmaken van gebieden die regelmatig zijn aangetast om het risico te verkleinen dat de zilvervisjes terugkeren.

1. Verwijder eventuele boeken, papier, dozen of kleren van de vloer.
2. Reinig ruimtes waar u zilvervisjes hebt waargenomen of waarvan u veronderstelt dat er zilvervisjes zijn grondig schoon met bacteriedodende reinigingsmiddelen en dan bij voorkeur insecticiden of rode cederolie.
3. Probeer ook achter het fornuis en de gootsteen te komen waar vuil en vet zich vaak ophopen.
4. Reinig buisverbindingen in de keuken door ze te ontvetten, evenals afvoerputjes in bijvoorbeeld badkamers of wasruimtes.

Om alles op de lange termijn goed schoon te houden en het aantal schuilplaatsen van zilvervisjes te verminderen, moeten voegen en scheuren worden afgedicht in ruimtes waar u problemen hebt met zilvervisjes.

 Tip: Aangezien zilvervisjes tot wel een jaar zonder voedsel kunnen leven, is een goede poetsbeurt vaak niet genoeg, maar dit dient regelmatig te gebeuren en bij voorkeur in combinatie met zilvervisjesvallen en pesticiden of rode cederolie.

Meer feiten over zilvervisjes

Zilvervisjes (Lepisma saccharina) zijn vleugelloze insecten in de orde zygentoma, een van onze oudste en meest primitieve insecten die al 300 miljoen jaar bestaat. Het zilvervisje is dus een van onze oudste en meest primitieve insecten, hij bestond al 70 miljoen jaar vóór de dinosauriërs op aarde. 

De soort wordt zilvervisje genoemd vanwege zijn zilverachtige spiraalvormige lichaam, en waarschijnlijk omdat de manier waarop ze bewegen doet denken aan een vis die zwemt. De natuurlijke vijanden van de zilvervis in onze binnenomgevingen zijn meestal spinnen en oorwurmen.

Het zilvervisje heeft een lichaamslengte van ongeveer 10-15 mm. Het heeft lange voelsprieten die er draadachtig uitzien. Hij heeft voeten aan twee, drie of vier poten. De metaalachtige gloed van het lichaam is te wijten aan zilverachtige schubben.

De tijd die een zilvervisje nodig heeft om volwassen te worden, is afhankelijk van de omgeving en kan sterk variëren, van vier maanden tot drie jaar, en bij kamertemperatuur wordt hij binnen een jaar volwassen. Men gaat ervan uit dat zilvervisjes tussen de 2 en 4 jaar oud worden en tot vier keer per jaar vervellen. Als de temperatuur tussen de 25 en 30 graden Celsius ligt, legt het vrouwtje ongeveer 100 eitjes, bij voorkeur in kieren of soortgelijke beschutte plaatsen. Het zilvervisje kan zich niet voortplanten in droge en koude omgevingen.

Het zilvervisje leeft van koolhydraten, zoals suiker of zetmeel. Zilvervisjes zijn alleseters, maar hun favoriete voedsel omvat zetmeelrijke zaken zoals lijm, boekomslagen, suiker, haar, roos, huid- en nagelresten, maar ze kunnen ook oudere boekomslagen, papier en versterkte stoffen beschadigen op zoek naar voedsel. De rest van hun dieet omvat katoen, zijde, dode insecten, en zelfs hun eigen tere huid. Het zilvervisje is sterk, omdat het zonder problemen enkele maanden zonder voedsel kan leven.

Foto/hoofdafbeelding: Zilvervisjes © Stick AB