Mierengif – de gemakkelijkste manier om van mieren af te komen

Veel mensen dromen ervan om de jaarlijkse miereninvasie in huizen en op terrassen te vermijden. De mierengiffen van tegenwoordig geven u alle gelegenheid om uw droom waar te maken. Het gaat erom te weten wat wat is, zodat u onnodig giftige stoffen of een impact op het milieu vermijdt.

Deze post legt uit wat een gif eigenlijk is, en gaat vervolgens dieper in op onze meest voorkomende mierengiffen. Ook biedt het alternatieven voor vergiften in de vorm van volledig natuurlijke niet-giftige producten of huismiddeltjes.

Wat is een gif?

De definitie van een gif is dat de stof, zelfs in een lage concentratie, een organisme op een schadelijke manier aantast. Alle stoffen in een te hoge concentratie kunnen dodelijk zijn voor een organisme, zelfs stoffen die wij als nuttig en noodzakelijk beschouwen (zout, water, etc.). Het is dan ook interessant dat organismen worden beïnvloed door verschillende concentraties en op verschillende manieren – een gif hoeft dus geen gif te zijn voor een ander organisme, of is voor dit organisme ook een gif als de concentratie wordt verhoogd.

Een stof wordt als giftig voor mensen beschouwd, als maximaal 20 gram van de stof dodelijk is voor een volwassene met een normale lichaamsbouw. Voor mieren is de vereiste concentratie van een bepaalde stof natuurlijk aanzienlijk lager om als gif te kunnen functioneren.

Sommige gifstoffen worden verkocht als "natuurlijk", maar dat hoeft niets te betekenen als de natuurlijke stof een gif is. Neem bijvoorbeeld curare, een dodelijk gif voor mensen, dat bestaat uit een mengsel van alkaloïden dat eigenlijk een volledig natuurlijk plantenextract is.

Alle dieren, planten en schimmels produceren van nature gifstoffen om micro-organismen te elimineren of af te schrikken die hen dreigen te beschadigen of op te eten. Zelfs onze menselijke lichaamsvloeistoffen bevatten gifstoffen, of afweermiddelen zoals ze worden genoemd, om bacteriën te bestrijden.

Hiermee willen we benadrukken dat we voorzichtig moeten zijn bij het bespreken van gifstoffen. Fabrikanten moeten bovendien goed nadenken voordat gifstoffen worden gepresenteerd als "natuurlijk", en in dergelijke bewoordingen.

Veel voorkomende mierengiffen

De drie meest voorkomende gifstoffen in moderne anti-mierenmiddelen zijn imidachlorapide, deltamethrin en pyrethrin. Elk heeft zijn eigen voor- en nadelen, het is gebruikelijk dat ze allemaal als neurotoxines op mieren werken. Van elk mierengif vertellen we hoe het werkt en in welke anti-mierenproducten het te vinden is:

Imidachlorapide is een systemisch insecticide (biocide), een neurotoxine dat het centrale zenuwstelsel bij mieren aantast. De stof is een zogenaamd neonicotinide (vergelijkbaar met nicotine) – dat in de jaren tachtig en negentig in vele vormen door Shell en Bayer is ontwikkeld.

Het neurotoxine werkt door de zenuwimpulsen van de mier te blokkeren, wat leidt tot verlamming en vervolgens tot de dood. Het toxine werkt zowel door direct contact als via het metabolische systeem. Omdat imidacloprid sterker bindt aan de neuroreceptoren van insecten dan aan die van zoogdieren, is het niet zo giftig/gevaarlijk voor mens en dier.  

In de EU zijn neonicotinoïden buitenshuis verboden als gewasbeschermingsmiddel vanwege hun schadelijke effecten op bestuivende insecten (bijv. bijen). De exacte regelgeving en welke producten mogelijk van de markt verdwijnen valt nog te bezien (2018).

Deltamethrin is waarschijnlijk het meest voorkomende en populairste insecticide ter wereld. Het wordt gebruikt tegen mieren maar ook tegen andere insecten zoals bedwantsen, kakkerlakken, muggen, teken, vlooien en spinnen. De stof is een zogenaamde synthetische pyrethoïde, dat wil zeggen een chemische variant van het natuurlijke pyrethrum dat onder meer in de chrysant voorkomt.

Net als imidacloprid werkt deltamethrin als een neurotoxine en is giftig voor de mens, maar er is een hoge concentratie nodig, wat betekent dat het toxine nog relatief veilig is. De stof kan echter allergieën en astma bij mensen veroorzaken en is zeer giftig voor in het water levende organismen. Het kan ook schadelijk zijn voor kleine huisdieren. Daarom moet men voorzichtig zijn en het gif alleen met mate gebruiken.

Pyrethrine dat vaak chrysantemum wordt genoemd omdat de stof van nature voorkomt in voornamelijk chrysantensoorten, maar tegenwoordig ook op grote schaal synthetisch wordt geproduceerd. Net als de voorgaande gifstoffen is pyrethrine een biocide en een neurotoxine. Pyrethrine is een van de vroegst bekende en gebruikte insecticiden. Men zegt dat het al in 1000 v. Christus door de Chou-dynastie in China als insecticide werd gebruikt.

De stof vertraagt het sluiten van de spanningsafhankelijke natriumkanalen in de zenuwcellen. Het gevolg is een vuurwerk aan ongecontroleerde en versterkte zenuwsignalen die er op hun beurt toe leiden dat het insect verlamd raakt en snel sterft.

Pyrethrine is biologisch afbreekbaar en heeft een lage toxiciteit voor de mens. Pyrethrine moet niet worden verward met pyrethroïde, dat een grotere impact op het milieu heeft, omdat het niet wordt afgebroken maar zich eerder ophoopt in het milieu.

Katten missen het enzym dat pyrethrine afbreekt en hebben daarom een hoger risico om door het gif schade op te lopen. Afweermiddelen tegen teken voor honden, bevatten soms pyrethrine en zijn niet goed voor een kat. Het is dus duidelijk dat het belangrijk is om op gif gebaseerde middelen volgens de voorschriften te gebruiken.

Gifvrije bestrijding

Het nieuwste op het gebied van mierenbestrijding is kiezelgur – een niet-giftig en volledig natuurlijk middel dat bestaat uit fossiel steenmeel (ook wel diatomeeënaarde of kiezelgur genoemd). Het middel is verkrijgbaar in poedervorm dat voor ons als een gewoon poeder aanvoelt. Bij mieren krassen microscopisch kleine kristallen op de waslaag van de mier (huidskelet), wat ertoe leidt dat de mier uitdroogt en sterft.

Kiezelgur zit in het product Diatom-X en wordt vaak gebruikt door consumenten en professionele bestrijders. Het grote voordeel is dat kiezelgur niet giftig is voor dieren en ook niet voor mensen. Na gebruik kunt u het poeder gewoon laten drogen of opzuigen. Bijkomend voordeel is dat kiezelgur ook effectief is tegen andere kruipende insecten, zoals kevers of kakkerlakken.

Twee belangrijke nadelen van kiezelgur zijn dat het toepassingsgebied beperkt is tot binnenshuis (anders regent of waait het poeder weg), en dat alleen mieren die in direct contact komen met het poeder worden bestreden. Het werkt dus goed tegen mieren die de keuken binnenkomen, maar minder goed tegen een mierenhoop die moeilijk te plaatsen en daardoor moeilijk te bestrijden is.

Huismiddeltjes tegen mieren (eigen "gif")

Er zijn veel huismiddeltjes tegen mieren, variërend van vrij giftige methoden zoals benzine op het mierennest gieten tot kokend water of light-frisdranken. Over het algemeen kunnen we zeggen dat de huismiddeltjes waarover we gehoord hebben tekortschieten om de volgende redenen:

• Benzine: onpraktisch of giftig (en ook nog gevaarlijk als het wordt…) zodat gewoon mierengif aanzienlijk beter is. De meeste mensen willen immers niet de vegetatie vernietigen en het milieu en water vergiftigen.
• Kokend water: slaagt er niet in om de hele kolonie/mierennest en vooral de koningin te bestrijden. Het resultaat is dat de mierenkolonie zich snel herstelt of in het beste geval verhuist naar een nieuwe locatie een paar meter verderop.
• Aspartaam: Werkt in de praktijk niet zoals dat theoretisch mogelijk zou moeten zijn, en is daarom beperkt te gebruiken als bestrijdingsmethode. Zie overzicht van lightproducten hieronder.

Het populairste huismiddeltje tegen mieren, in de afgelopen jaren, zijn light-frisdranken met aspartaam. We laten zien dat het in de praktijk niet echt werkt zoals men had gehoopt.

Light-producten met aspartaam zouden in theorie in staat moeten zijn om mieren te bestrijden. Ons voorbeeld komt uit het blad Ny Teknik nr. 37. Eén deciliter Fun Light, een geconcentreerd suikervrij sap, zou moeten werken als bestrijdingsmiddel tegen mieren. De zoetstof aspartaam moet mieren aantrekken die denken dat het suiker is. Aspartaam is dan ook een zwak neurotoxine, dat in de juiste concentratie mieren zou moeten kunnen doden.

Wat we zelf hebben getest en van anderen hebben gehoord, is dat een deel van de mieren zeker dood gaat, maar alleen dat deel dat in direct contact komt met de vloeistof. We weten niet zeker of de mieren echt door de neurotoxine/aspartaam worden gedood. Het is waarschijnlijker dat ze gewoon plakkerig worden en hun mobiliteit verliezen of dat de plakkerige vloeistof hun ademhalingssysteem verstopt (hetzelfde principe als antimierengiffen die werken door olie-emulsies).

Bovendien lijken de mieren niet in de verleiding te komen om de vloeistof te drinken. De hele kolonie of de koningin wordt dus niet bestreden, wat wel belangrijk is als je het mierennest definitief kwijt wilt raken. De conclusie is dus dat het niet de moeite waard is om met light-frisdranken te knoeien als het om het bestrijden van mieren gaat.

Snopes, een Amerikaanse factchecksite, voerde een gecontroleerde test uit met twee kolonies mieren. De ene populatie kreeg aspartaam, terwijl de controlegroep voedsel kreeg dat door een fabrikant van mierenboerderijen werd aanbevolen. Resultaat: de mieren die aspartaam kregen, stierven niet, maar waren net zo actief en gezond als de controlegroep.

Conclusie: neem een sceptische houding aan ten aanzien van huismiddeltjes die niet geloofwaardig zijn gebleken, zelfs als de manier waarop het middel wordt gepresenteerd aantrekkelijk en logisch is.  

Top-3 tip

We laten u zien wat volgens ons het belangrijkste is bij het beoordelen van verschillende mierengiffen:

1. Houdt u altijd aan de voorschriften van de producten. Risico's met gifstoffen worden verkleind als ze correct worden gebruikt, een product voor buitengebruik mag bijvoorbeeld alleen buitenshuis worden gebruikt.
2. Vermijd dubieuze huismiddeltjes, ze zijn meestal tijdverspilling met een twijfelachtig effect op de mierenkolonies.
3. Pas de keuze van mierenmiddel aan uw specifieke situatie aan, bijv. of mierenlokdozen of mierenmiddelen verdund in water het beste zijn - lees meer over de bestrijding van mieren
4. Gebruik waar mogelijk niet-giftige middelen (bijv. kiezelgur)! Het is goed om te weten dat u het milieu beschermt en risico's voor mens en dier verkleint.

Wilt u expert worden? Lees ook onze gids over mieren.